Relacja z konferencji pt. „Zasady funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej”

Dnia 19 kwietnia 2018 r. w Lubaniu odbyła się konferencja pt. „Zasady funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej”, której organizatorem był Dział Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Kluczową zasadą ekonomii społecznej nie jest maksymalizacja zysku lecz działanie na rzecz osób i społeczeństw lokalnych. Ekonomia społeczna uczy zaradności, operatywności, zaufania wśród jej uczestników oraz zaangażowania dla dobra wspólnego i pomaga rozwijać postawy obywatelskie. Istotna jest misja społeczna a nie wyłącznie cel gospodarczy. Działalność w tym sektorze daje wiele możliwości uczestnikom, pozwala im na wyjście z marazmu i apatii (np. w przypadku osób bezrobotnych czy niepełnosprawnych, którzy mogą być członkami spółdzielni socjalnych lub przedsiębiorstw społecznych).

Aktualną sytuację na rynku pracy przedstawiła p. Anna Pawłowska, kierownik Wydziału Pomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy WUP w Gdańsku. W swoim wystąpieniu podkreśliła aktualne i prognozowane dane statystyczne związane z aktywnością zawodową. Ta aktywność na obszarach wiejskich przedstawia się następująco:

rośnie liczba osób pracujących;
spada liczba osób biernych zawodowo;
spada liczba osób bezrobotnych.

Aktywność ekonomiczna ludności wg BAEL – osób w wieku 15 lat i więcej w województwie pomorskim w IV kwartale 2016 r. przedstawiała się następująco:

58% aktywni zawodowo,
42% bierni zawodowo z tego:

– emerytura – 53
– nauka – 26
– obowiązki rodzinne – 13
– choroba i niepełnosprawność – 28
– zniechęcenie – 21.

Największym problemem jest zwiększająca się liczba osób w wieku poprodukcyjnym i systematyczny spadek liczby osób w wieku produkcyjnym. Zatrważający jest współczynnik obciążenia demograficznego wskazujący liczbę osób w wieku nieprodukcyjnym przypadający na 1 osobę w wieku produkcyjnym – do 2050 r. wynosić będzie 1:1!!!

Dyrektor Departamentu Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej UMWP p. Katarzyna Waremko przedstawiła działania koordynujące rozwój ekonomii społecznej w województwie pomorskim. System wsparcia ekonomii społecznej w województwie pomorskim obejmuje cztery subregiony:

a) południowy (powiaty: kościerski, chojnicki, człuchowski),
b) słupski (powiaty: M. Słupsk. słupski, lęborski, bytowski),
c) metropolitarny (powiaty: M. Gdańsk, M. Gdynia, M. Sopot, gdański, nowodworski, kartuski, wejherowski, pucki),
d) nadwiślański (powiaty: tczewski, starogardzki, malborski, sztumski).

Wśród szerokiego katalogu usług, OWES przede wszystkim oferują usługi prawne, marketingowe i księgowe. Prowadzą również doradztwo w szerokim zakresie, m. in. formalno-prawnym, zawodowym, psychologicznym, biznesowym i personalnym. Ofertę OWES uzupełniają specjalistyczne szkolenia adresowane do organizacji pozarządowych, spółdzielni socjalnych, grup nieformalnych, osób indywidualnych oraz jednostek samorządu terytorialnego.

Kluczowy doradca OWES Debrzno p.Tadeusz Podymiak omówił najważniejsze idee i założenia ekonomii społecznej, poczynając od czasów historycznych i momentu tworzenia spółdzielczości, aż po wspólnotowe dokumenty strategiczne. Ekonomia społeczna to sfera aktywności obywatelskiej, która poprzez działalność ekonomiczną i działalność pożytku publicznego służy: integracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych marginalizacją społeczną, tworzeniu miejsc pracy, świadczeniu usług społecznych użyteczności publicznej (na rzecz interesu ogólnego) oraz rozwojowi lokalnemu. Podmioty ekonomii społecznej świadczące usługi społeczne i opiekuńcze w społeczności lokalnej mogą zmienić nieformalny i często nieregularny system świadczenia usług w stałą pracę, zwłaszcza w miejscach (np. obszary wiejskie), gdzie zapotrzebowanie na pracę ludzi należących do pewnych grup społecznych (np. kobiety) jest niskie. Korzyści z ekonomii społecznej (wg dostępnej literatury, ekonomii społecznej można przypisać następujące funkcje):

tworzenie nowych miejsc pracy, w szczególności adresowanych do ludzi marginalizowanych lub zagrożonych społecznym wykluczeniem;
dostarczenie usług socjalnych dla jednostek, zbiorowości i wspólnot lokalnych;
pomnażanie kapitału społecznego.

Zasady funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej na przykładzie Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej Debrzno przybliżyła słuchaczom p. Katarzyna Dudzic, kierownik OWES Debrzno. Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej z siedzibą główną w Debrznie funkcjonuje od 01.09.2016 r. z perspektywą do 31.12.2021 r. Prowadzony jest przez Stowarzyszenie „Na Rzecz Rozwoju Miasta i Gminy Debrzno” (lidera) oraz Centrum Inicjatyw Obywatelskich w Słupsku (partnera). Realizowany jest na obszarze trzech powiatów: człuchowski, chojnicki i kościerski. OWES prowadzi szkolenia i udziela wsparcia społeczno-zawodowego dla osób fizycznych, a w szczególności wykluczonych społecznie, bądź zagrożonych wykluczeniem oraz porad szczegółowych na temat zakładania i prowadzenia Podmiotów Ekonomii Społecznej (PES) i Przedsiębiorstw Społecznych (PS), porad prawnych w zakresie ekonomii społecznej, biznesowych, marketingowych i księgowo-podatkowych.

Prezes zarządu Fundacji NOVA p. Joanna Woźniczka przedstawiła trzy przykłady funkcjonujących przedsiębiorstw społecznych w województwie pomorskim.

Pierwszym był Browar Spółdzielczy w Pucku, działający w ramach Spółdzielni Socjalnej DALBA, której pracownikami są osoby niepełnosprawne. Browar powstał z potrzeby serca, zapału, dużej determinacji i pasji.

Drugim przykładem jest sklep charytatywny LukLuk w Sopocie, w którym prowadzona jest edukacja zawodowa i treningi pracy, a zatrudniający osoby bezrobotne. Sklep funkcjonuje jako spółdzielnia socjalna osób prawnych i działa dzięki przekazywanym darom od osób prywatnych i przedsiębiorstw. Pracownikami takiego sklepu są zwykle osoby wykluczone społecznie/bezrobotne lub wolontariusze. LukLuk to efekt międzysektorowej współpracy, w której przedstawiciele trzech różnych sektorów wykorzystują swoje najcenniejsze zasoby i umiejętności po to, by przedsięwzięcie odniosło sukces, a osoby potrzebujące uzyskały drugą szansę na zatrudnienie.

Gdyńska Spółdzielnia Socjalna „Razem” była trzecim przykładem prężnie rozwijającej się działalności oferującej usługi cateringowe dla podopiecznych domów opieki społecznej, żłobków, domów dziecka, przedszkoli oraz ośrodka pomocy społecznej w Gdyni. Ponadto organizują przyjęcia okolicznościowe i wesela. Codziennie wydają ponad 700 posiłków. Od niedawna Spółdzielnia prowadzi także Ośrodek Wypoczynkowy KLIF w Gdyni. Zatrudnia 20 osób, w tym 12 niepełnosprawnych pracowników.

Swoimi doświadczeniami podzielili się ze słuchaczami państwo Sara Valentini i Arkadiusz Pstrong – właściciele gospodarstwa opiekuńczego i założyciele Fundacji Toskania Kociewska z Bochlina, którzy przyjechali na konferencję ze swoimi podopiecznymi. Gospodarstwo włączone jest w projekt realizowany przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie w partnerstwie z Lokalną Grupą Działania „Bory Tucholskie” w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020. Osoby niesamodzielne mogą skorzystać z opieki dziennej świadczonej w gospodarstwach opiekuńczych działających w ramach projektu „Zielona opieka – gospodarstwa opiekuńcze w woj. kujawsko-pomorskim”. Gospodarstwo opiekuńcze zapewnia opiekę grupie ok. 5 osób, przez 8 godzin dziennie, 5 dni w tygodniu.

Celem konferencji było wprowadzenie, a może raczej nawiązanie do koncepcji tworzenia i rozwoju gospodarstw opiekuńczych wypracowanej przez CDR O/Kraków, jako potencjalnego i innowacyjnego kierunku działalności na obszarach wiejskich. Gospodarstwo opiekuńcze jest miejscem świadczenia usług społecznych w oparciu o zasoby tradycyjnego gospodarstwa rolnego. W Polsce brakuje jeszcze rozwiązań systemowych na ten temat. Bez wsparcia lokalnych samorządów, podstawowych instytucji wsparcia przedsiębiorstw społecznych (OWES) i wielu innych organizacji inicjatywa nie ma szans na rozwój.

Barbara Ditrich

Materiały z konferencji