Relacja z konferencji „Szkody w uprawach rolnych wyrządzane przez zwierzęta, a kształtowanie bioróżnorodności krajobrazu”
W dniu 4 kwietnia 2016 r. w sali widowiskowej im. L. Szopińskiego w Kościerzynie miała miejsce konferencja pt. „Szkody w uprawach rolnych wyrządzane przez zwierzęta, a kształtowanie bioróżnorodności krajobrazu.”
W związku ze wzrastającą wielkością populacji zwierząt dziko żyjących nasila się liczba szkód w uprawach i płodach rolnych wyrządzanych przez te zwierzęta. Jednocześnie, zarówno metodyka szacowania szkód jak i lista gatunków zwierząt, za których należy się rolnikom odszkodowanie jest tematem wywołującym dużo emocji.
Aleksander Mach dyrektor Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku otworzył konferencję oraz wygłosił pierwszy wykład w dyskusji pt. „Rolnictwo a ochrona zwierząt – efektywność systemu krajowego na tle rozwiązań europejskich”. Dynamicznie zmieniająca się struktura agrarna Polski i Pomorza stanowi doskonałą bazę żerową dla zwierząt dziko żyjących, w szczególności dzika. Nadmierna wielkość populacji dzika jest problemem nie tylko dla polskich rolników, lecz dotyka również rolników z Niemiec i Francji. W prezentacji porównane zostały systemy zarządzania populacjami zwierząt dzikich w Niemczech, Francji i Finlandii, a punktem odniesienia był system polski. Podsumowaniem wykładu były rekomendacje działań, jakie należy podjąć w kierunku zwiększenia efektywności systemu zarządzania populacjami zwierząt wolno żyjących: wyższe plany pozyskania; konsekwentna realizacja założonej w planach łowieckich ilości pozyskania zwierzyny, dostosowane do faktycznej wielkości populacji; ustalanie planów łowieckich nie tylko w oparciu o aspekty środowiskowe, lecz biorące pod uwagę rozmiar szkód w uprawach i wypadków drogowych; działania mające na celu poprawę wizerunku łowiectwa oraz wzrost liczby myśliwych; zmiana prawa w zakresie prawa własności do zwierzyny w stanie żywym – res nullius; przywrócenie rozwiązania prawnego respektującego prawo własności – polowanie związane z prawem własności gruntu i należące do właściciela gruntu.
Jednym z problemów jest sprawa rzetelnego ustalenia wielkości populacji zwierzyny łownej. Nadzór nad zarządzaniem liczebnością zwierząt oraz ustalaniem szczegółowych planów łowieckich posiadają Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe. Marek Kowalewski, Naczelnik Wydziału Gospodarowania Ekosystemami z Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Gdańsku przedstawił referat dotyczący tego zagadnienia pt. „Zarządzanie populacjami zwierząt łownych na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Gdańsku.” Mimo rozwoju nowych technik cyfrowych ciągle nie jest możliwe dokładne określenie wielkości populacji zwierząt łownych. Przeprowadzona w 2015 roku na terenie RDLP w Gdańsku inwentaryzacja zwierzyny metodą pędzeń próbnych (metoda bardziej dokładna od standardowo stosowanej metody obserwacji) wykazała, że np. niedoszacowanie wielkości populacji jelenia szlachetnego w zależności od nadleśnictwa wynosiło od 50% do ponad 400%.
Wzrastająca populacja zwierząt wolno żyjących przyczynia się również do wzrastającej liczby wykroczeń związanych z ochroną zwierząt. Krzysztof Dymkowski, Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Łowieckiej w swoim referacie pt. „Ochrona zwierzyny i zwalczanie szkodnictwa łowieckiego w ramach realizacji zadań Państwowej Straży Łowieckiej”, przedstawił uczestnikom konferencji, jakie wykroczenia lub przestępstwa są najczęściej popełniane w stosunku do zwierząt wolno żyjących. Zwrócił również uwagę na coraz częstsze zjawisko zbierania się psów w dzikie sfory, które stanowią zagrożenie nie tylko dla pozostałych zwierząt, ale również dla zdrowia i życia ludzi. W woj. pomorskim zjawisko to jest szczególnie nasilone w zachodniej jego części.
Po zakończeniu wojny populacja bobra liczyła w Polsce tylko 130 sztuk. Dziś jest to gatunek występujący na terenie całego województwa i wyrządzający szkody nie tylko w rolnictwie lecz również zagrażający bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu na Żuławach. Stanisław Sumiński z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gdańsku przedstawił wykład pt. „Szkody wyrządzane przez bobry i wilki oraz sposoby ich minimalizacji”. Wykład zawierał praktyczne wskazówki w jaki sposób zabezpieczyć się przed powstaniem szkód oraz jakie kroki należy podjąć po powstaniu szkody.
Dużo dyskusji w kuluarach i na sali wzbudziła prelekcja pt. Żurawie, gęsi, lisy, wydry, kormorany i pozostałe zwierzęta nie wymienione w ustawach o ochronie przyrody i prawo łowieckie – jak uzyskać odszkodowanie za szkody wyrządzone przez te zwierzęta?, wygłoszona przez Kamilę Piernik-Wierzbowską, radcę prawnego i doktoranta na wydziale prawa UMK w Toruniu. Uregulowanie w odrębnych przepisach zasad wypłacania odszkodowań za szkody wyrządzone przez gatunki określone w Ustawie o ochronie przyrody i Prawo Łowieckie miało ograniczyć uniknięcie odwetu na zwierzętach za wykonane szkody. Wskazała możliwości ubiegania się o odszkodowanie na podstawie innych aktów prawnych, miedzy innymi Kodeksu Cywilnego. Przytoczyła przykład, w którym właściciele prywatnego lasu uzyskali odszkodowanie w wysokości 300.000 zł za szkody wyrządzone w tym lesie przez łosie. Wskazała jednak na ryzyka, związane z dochodzeniem w ten sposób odszkodowań, a w szczególności wyższe koszty.
Michał Wójcik z Towarzystwa Rzeczoznawców i Likwidatorów Szkód omówił dwa istotne zagadnienia. Pierwsze dotyczyło „Dochodzenia odszkodowań za szkody wyrządzone przez zwierzynę łowną”, w którym wskazał na aktualne problemy związane z tym zagadnieniem. Należą do nich określenie przedmiotu szkody – definicja uprawy i płodu rolnego, metodyka wyliczenia odszkodowania dla poszczególnych rodzajów upraw, przygotowanie teoretyczne i praktyczne osób mających szacować szkody. Szczególne podkreślił ten ostatni aspekt, gdyż brak odpowiedniego przygotowania osób szacujących szkody przyczynia się do powstawania konfliktów pomiędzy rolnikami i myśliwymi, ponieważ kwota odszkodowania w sposób godziwy nie rekompensuje poniesionych szkód. W drugim referacie pt. „Postępowanie przy szacowaniu szkód łowieckich w świetle zmieniających się przepisów ustawy „Prawo Łowieckie” omówione zostały zagadnienia nad jakimi obecnie pracuje parlament. Rozwiązania te zmierzają między innymi do profesjonalizacji osób szacujących szkody oraz umieszczenia ich w odrębnych strukturach, tak aby osoba decydująca o wysokości odszkodowania nie była związana z żadną ze stron postępowania.
Rolnicy powinni współpracować z Kołami Łowieckimi w zakresie zabezpieczania upraw, gdyż ewentualny brak współpracy skutkować może odmową udzielenia odszkodowania za wyrządzone szkody. O sposobach zabezpieczania upraw i potrzebie współpracy mówił w swoim referacie pt. „Zabezpieczanie upraw oraz współpraca w procesie szacowania szkód” Grzegorz Czajkowski z Towarzystwa Rzeczoznawców i Likwidatorów Szkód.
Szczególnie burzliwa i długa była dyskusja. Poruszono w niej wiele istotnych kwestii i problemów. Wszystkie wnioski i postulaty, które padły podczas konferencji oraz dyskusji zostaną zebrane i przesłane do właściwych ministerstw, komisji sejmowych, parlamentarzystów i organów mających wpływ na kształt prawa w Polsce.
W konferencji wzięli liczy udział przedstawiciele wszystkich zainteresowanych stron rolnicy, myśliwi, leśnicy, rybacy, służby odpowiedzialne za ochronę przyrody, przedstawiciele samorządu. Konferencja stanowiła forum prezentacji i wymiany poglądów zainteresowanych stron, przyczyniła się do poznania i zrozumienia aktualnych regulacji prawnych oraz wskazała obszary, w których przepisy nie spełniają oczekiwań wszystkich zainteresowanych stron.
Alicja Łepek
Zespół Ochrony Środowiska i Ekologii
Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
Ilość wyświetleń artykułu: 2926
