Historia PODR

Historia Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku

 15 maja 1957 roku uchwałą ówczesnego Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa PWRN w Gdańsku, powstał w Lubaniu Rolniczy Rejonowy Zakład Doświadczalny pod kierunkiem mgr Tadeusza Maderskiego – pierwszego dyrektora i organizatora tej jednostki.

     Bazą RRZD było gospodarstwo pomocnicze SHR w Garczynie k/Liniewa. Jej wyjściowy majątek był skromny: 120 ha ziemi, 20 pracowników, parterowy domek z mansardami z pruskiego muru, drewniana stodoła, magazyn zbożowy z kamienia kryty drewnianym dachem, chlewnia, budynek gospodarczy oraz 35 koni i 1 traktor Landzbuldog.
Z czasem przejęto folwark w Będominie, Zieleninie, Bukowym Polu, a także ziemię od niektórych rolników i grunty PFZ. Rozszerzyła się, zatem produkcja roślinna i zwierzęca. W Zieleninie założono 70 ha sztucznych użytków zielonych, od 1972 roku sztucznie nawadnianych i 120 ha pastwisk dla owiec w Grabówku. Pobudowano budynki dla chowu trzody i adaptowano stodołę do bateryjnego tuczu, w oparciu o umowy kooperacyjne z rolnikami indywidualnymi. W Lubaniu postawiono dużą i funkcjonalną oborę na 200 krów, oraz budynki niezbędne do odchowu cieląt i jałówek.
W Grabówku pobudowano owczarnie na 600 matek stada podstawowego. Gospodarstwo to staje się bazą doświadczalną, gdzie można bezpośrednio sprawdzać i adoptować wyniki prac naukowych w dziedzinie produkcji roślinnej i zwierzęcej.
Nowatorskie działania sprawiły, że do uprawy na Kaszubach wprowadzono mało znane dotychczas rośliny: lucernę, pszenicę, groch, jęczmień i mieszankę lubańską. Dotąd w strukturze zasiewów dominowały: żyto, ziemniaki i owies.
W poszukiwaniu nowych możliwości dla Kaszub, w 1969 roku posadzono w Lubaniu doświadczalny sad pomologiczny na powierzchni 1,38 ha. Pięcioletnie obserwacje wykazały, że najlepiej owocują tu jabłonie i wiśnie. Stąd w 1974 roku zapadła decyzja o założeniu 6 ha towarowego sadu jabłoniowego z odmianami różnych grup wczesności. Uzyskane zbiory potwierdziły przewidywania, że na Wysoczyźnie Kaszubskiej istnieje możliwość produkcji jabłek.
Po trzech latach funkcjonowania zakładu, plony zbóż istotnie przewyższyły dotychczas uzyskiwane, a po 10 latach działalności przekraczały już 30 q/ha.
W produkcji zwierzęcej zaczęto osiągać również dobre wyniki, o czym świadczyła średnia wydajność krów dochodząca do 3000 l rocznie od 1 sztuki.  Od początku istnienia RRZD przywiązywał duże znaczenie do badań naukowych, chcąc we własnym zakresie rozwiązać część produkcyjnych problemów Kaszub i Kociewia. W późniejszym okresie działalność ta ulegała stopniowej redukcji na rzecz pracy wdrożeniowo-upowszechnieniowej. Do tego celu utworzono nowe działy:
1964 r. – Dział Ekonomiki i Terenowy Ośrodek Informacji,
1968 r. – Dział Melioracji i Użytków Zielonych w Redzie,
1968 r. – Powołanie państwowej służby doradztwa specjalistycznego, w każdym powiecie działało dwóch inspektorów – agrotechnik i zootechnik,
1972 r. – Dział Doświadczalnictwa Terenowego z utworzonymi terenowymi punktami doświadczalnymi w Dębogórach, Cieplewie i Kłaninie.
Na początku zadania doradczo-upowszechnieniowe realizowała tylko kadra inżynieryjno-techniczna zatrudniona w Działach Informacji Rolniczej, Szkoleń oraz Doradztwa i Postępu. Pozostali pracownicy wykonujący doświadczenia ścisłe i wdrożeniowe tworzyli Dział Naukowy. Z czasem po reorganizacji – prace doświadczalne prowadzili pracownicy terenowi przejęci z IUNG, zaś wszyscy specjaliści zakładowi i terenowi inspektorzy doradztwa specjalistycznego, zajmowali się działalnością upowszechnieniową.
Od lipca 1974 roku w miejsce ustępującego dyrektora Tadeusza Maderskiego funkcję tę przejął mgr Gerard Kuchta. W listopadzie 1975 roku decyzją ministra rolnictwa Zakład w Lubaniu zmienił nazwę na Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego. Zasięgiem działania objął teraz zmniejszony o połowę obszar w stosunku do granic z 1957 roku. W grudniu 1975 roku z Działu Szkolenia i Doskonalenia Kadr w Lubaniu, Wojewódzkiego Ośrodka Szkolenia Kursowego w Gdańsku oraz dawniejszego Wojewódzkiego Ośrodka Postępu Rolniczego przy Wydziale Rolnictwa Urzędu Wojewódzkiego utworzono Pion Szkolenia i Doskonalenia Kadr WOPR. Przejął on również Ośrodki Szkoleniowe w Gdańsku-Lipcach i przy ul. Kartuskiej w Gdańsku, oraz zatrudnił inspektorów ds. oświaty pozaszkolnej – obejmując tym samym całokształt szkoleń rolniczych. Funkcję dyrektora od maja 1982 roku objął mgr Aleksander Skrobacz.
Prawie 20-letnia działalność RRZD w Lubaniu dowiodła, że Kaszuby to nie tylko turystyka, ale również produkcja rolnicza pod warunkiem zachowania określonych zasad gospodarowania.
Wraz z powołaniem WOPR-u na pierwszy plan wysunęły się działania związane z wdrażaniem i upowszechnianiem osiągnięć nauki i dobrej praktyki. Nowym zadaniem stała się pozaszkolna oświata rolnicza. Doświadczalnictwo zeszło na dalszy plan przy stopniowym jego ograniczeniu, aż do zachowania tylko jednego punktu doświadczalnictwa w Dębogórach. Zadania te przejęły głównie Instytuty Badawcze i Uczelnie. WOPR łączył naukę z praktyką rolniczą. Ważnym elementem w pracy WOPR była działalność wydawnicza, wydawano 40-50 tytułów ulotek, broszur i biuletynów w nakładzie ponad 200 tysięcy egzemplarzy rocznie.
Celem pracy wdrożeniowo-upowszechnieniowej była popularyzacja i adaptacja do rolnictwa wyników badań instytutów branżowych, uczelni rolniczych i innych placówek, a także wyników badań własnych. Podstawowa działalność dotyczyła wprowadzania nowych technologii produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz nowych środków produkcji. Nowości zaproponowane przez naukę oraz zastosowane u przodujących rolników były potem popularyzowane i urzeczywistniane na dużą skalę. W celu sprawniejszego przenoszenia tych wyników do praktyki zorganizowano sieć gospodarstw wdrożeniowych. Na terenie województwa WOPR współpracował bezpośrednio ze 100 gospodarstwami wdrożeniowymi. Stanowiły one warsztat dydaktyczny dla doskonalenia kadry inżynieryjno-technicznej i rolników. Wyniki prowadzonych wdrożeń dawały podstawę do ich upowszechnienia w dużej skali.
Upowszechnienie odbywało się także poprzez: demonstracje, pokazy, konkursy i wystawy.
Na przypomnienie zasługują konkursy wówczas organizowane:

• Producentów zbóż – wyłaniający rolników o najwyższych plonach. Stanisław Kot z Rębielcza w 1985 roku, jako pierwszy w Polsce przełamał nieosiągalną dotychczas granicę 100 q pszenicy z hektara. Wiadomość ta była rewelacją. Wynik został wpisany do księgi osiągnięć polskiego rolnictwa, a rolnik nagrodzony został m.in. wyjazdem do Szwajcarii.
• Złota Wiecha – promująca nowoczesne budynki inwentarskie i mieszkalne.
• Zielone złoto bogactwem rolnika – zachęcający do efektywnego wykorzystania taniego źródła paszy na użytkach zielonych.
• Złota Kana – nagradzająca obory o najwyższych wydajnościach.

     Demonstracje i pokazy prowadzono w oparciu o przykładowe gospodarstwa w liczbie 700 rolnych i 300 WGD. Wyniki wdrożeń nie mogły się zbyt szybko doczekać upowszechnienia, gdyż służba, która miała to robić, była obciążona pracami administracyjnymi. Poprawa nastąpiła po 1982 r. z chwilą przejęcia przez WOPR części gminnej służby. Dzięki temu WOPR mógł prowadzić swoje zadania na większą skalę.
Jedną z ważniejszych form upowszechnienia racjonalnych metod organizacji produkcji była specjalizacja gospodarstw rolnych. Zagadnienie to jest wciąż aktualne i obecnie nabiera jeszcze większego znaczenia. Zorganizowane przez WOPR gospodarstwa specjalistyczne w liczbie prawie 5 tysięcy, były wzorem do naśladowania i przyczyniły się do upowszechniania tego kierunku w województwie. Wiele z tych gospodarstw do dzisiaj może służyć za przykład nowoczesnego gospodarowania.
Bardzo ważną rolę w propagowaniu osiągnięć nauki, doradztwa oraz przodującej praktyki spełniał Ośrodek w zakresie informacji naukowo-technicznej. Prace te dotyczyły głównie działalności wydawniczo-informacyjnej.
Jedną z form działalności upowszechnieniowej było organizowanie i przyjmowanie wycieczek rolniczych. Zwiedzającym udostępniano własne obiekty, bądź też gospodarstwa rolników indywidualnych, głównie wdrożeniowych i przykładowych. W ramach tej działalności na stałe wpisała się do kalendarza działalności WOPR impreza zwana „Dniami Otwartych Drzwi”. W tych dniach liczne wycieczki rolników i służb doradczych, nie tylko z naszego województwa, mogły zapoznać się z efektami prac prowadzonych w produkcji zwierzęcej, roślinnej i mechanizacji.
Miejscem szkoleniowym WOPR-u stał się Ośrodek Szkolenia Rolniczego w Gdańsku-Lipcach. Tu również utworzono punkt konsultacyjny Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie. Działalność szkoleniowa obejmowała pozaszkolną oświatę rolniczą, a dotyczyła ona głównie:

• doskonalenia zawodowego gminnej służby rolnej,
• służb branżowych,
• pracowników obsługi rolnictwa,
• szkolenia i doskonalenia zawodowego rolników, kobiet wiejskich i młodych rolników,
• szkolenia nauczycieli szkół rolniczych,
• doskonalenia własnej kadry.

 Na działalność wdrożeniowo-szkoleniową zostało wydzielonych 35 ha pola. W 1978 roku zorganizowano w Lubaniu bardzo potrzebną w tym rejonie pasiekę hodowlaną. Dużym osiągnięciem w działalności szkoleniowej wśród rolników województwa gdańskiego było:uzyskanie przez ponad 31 tys. rolników tytułów rolnika wykwalifikowanego, wyszkolenie około 24 tys. traktorzystów, 30 tys. rolników skorzystało ze szkoleń specjalistycznych

     Istotną rolę w działalności wdrożeniowej i szkoleniowej pełniło gospodarstwo dydaktyczno-produkcyjne WOPR w Lubaniu. Mimo nie najlepszych gleb osiągało dobre plony zbóż, ziemniaków, roślin pastewnych. Średnia wydajność mleka od jednej krowy dochodziła do 6000 litrów. Produkcja zwierzęca obejmowała trzy gatunki: chów bydła prowadzony w cyklu zamkniętym 550 sztuk, w tym 200 krów dojnych, 1200 sztuk trzody i 650 sztuk owiec rasy Teksel, a wcześniej Merynos. Obsada inwentarza żywego dochodziła do 90 sztuk dużych na 100 ha użytków rolnych.
Uzyskiwane wyniki predysponowały gospodarstwo do pełnienia funkcji dydaktycznej. Dlatego też przyjmowało ono dużo wycieczek szkoleniowych i było miejscem praktyk uczniów i studentów szkół rolniczych.
Efekty produkcyjne stanowiły tylko nieliczne przykłady osiągnięć wieloletniej działalności wdrożeniowo-upowszechnieniowej i szkoleniowej pracowników Ośrodka. W wyniku zmian ustrojowych, nastąpiła kolejna reorganizacja służby doradczej, co pociągnęło za sobą redukcję kadry doradczej.
Z dniem 31.12.1990 r. decyzją Wojewody Gdańskiego powołano Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku w miejsce Ośrodka Szkolenia Rolniczego ówczesnego KOPRU. Gospodarstwo dydaktyczno-produkcyjne WOPR-u zostało sprywatyzowane, przy ośrodku pozostało jedynie 40-hektarowe gospodarstwo, pasieka reprodukcyjna i budynki towarzyszące. Funkcję dyrektora zaczął pełnić mgr Medard Jakusz Gostomski. W obiektach biurowych i hotelu powstało Liceum Zawodowe Wiejskiego Gospodarstwa Domowego. Specjaliści branżowi znaleźli siedzibę dla swojej działalności w budynku byłej Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian. Od 1991 roku w Lubaniu organizowane są corocznie Targi Rolno-Przemysłowe i Wojewódzka Wystawa Zwierząt Hodowlanych oraz prowadzona jest działalność doświadczalno-szkoleniowo-wydawnicza.
W wyniku zmian przeobrażeniom uległo również samo doradztwo. Gospodarka rynkowa bardzo mocno zaczęła wchodzić na teren rolnictwa.
Ponadto podpisanie przez Polskę w 1991 roku układu stowarzyszeniowego ze Wspólnotami Europejskimi wymagało ze strony służb doradczych działań przystosowawczych do nowych czasów. W związku z powyższym dotychczasowe prace wdrożeniowo-upowszechnieniowe dotyczące technologii w produkcji roślinnej i zwierzęcej, zeszły na drugi plan. Odtąd najważniejsze stały się:

• integracja pozioma i pionowa producentów,
• doradztwo ekonomiczne polegające na analizach ekonomicznych, sporządzanie planów modernizacyjnych gospodarstw i kalkulacji opłacalności produkcji,
• sporządzanie biznes-planów,
• prowadzenie rachunkowości i księgowości w gospodarstwach,
• wspieranie przedsiębiorczości niekoniecznie rolniczej na wsi oraz rozwoju obszarów wiejskich,
• promowanie gospodarstw ekologicznych i zdrowej żywności,
• promowanie agroturystyki z akcentem na poznawanie ziemi kaszubskiej i pomorskiej,
• rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego na wsi,
• porady w zakresie kredytowania rolnictwa,
• tworzenie banku informacji,
• poszukiwanie dodatkowych źródeł dochodu,
• aktywowanie społeczności wiejskiej do podejmowania inicjatyw poprzez szeroką współpracę z organizacjami społeczno-zawodowymi rolników,
• szeroka działalność szkoleniowo-wydawnicza w zakresie gospodarki rynkowej i integracji z UE.

     W roku 1998 odszedł ze stanowiska dyrektora mgr Medard Jakusz Gostomski, a jego miejsce zajął dr Tadeusz Plichta.
W roku 1999 Ośrodek Doradztwa Rolniczego został przemianowany na Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego. Do Gdańska został przyłączony dotychczasowy Ośrodek w Strzelinie i rejon Chojnic, który do tej pory należał do ODR Minikowo.
Rok 2002 to kolejna zmiana na stanowiskach kierowniczych. Na miejsce dyrektora T. Plichty, desygnowana została inż. Stanisława Aldona Łoś. W tym roku Ośrodek obchodził 45-lecie powstania. Jednocześnie w tym roku zostały wprowadzone bardzo odczuwalne ograniczenia finansowe na działalność Ośrodka. W Targach Rolno–Przemysłowych w Lubaniu uczestniczyła rekordowa liczba firm wystawienniczych i zwiedzających.
W roku 2003 w Lubaniu utworzono niezwykle ważną dla rolników Stację Kontroli Opryskiwaczy. Doradcy zostali zaangażowani w realizację działań związanych z programem przedakcesyjnym SAPARD. Setki godzin pochłonęło im wypełnianie wniosków i uczenie rolników jak prawidłowo je wypełniać.
1 V 2004 roku Polska stała się członkiem Unii Europejskiej. Praca doradców skupiała się głównie w tym okresie na pomocy rolnikom w pozyskiwaniu środków finansowych z funduszy strukturalnych i pomocowych.
Tysiące rolników i osób zajmujących się sprzedażą środków ochrony roślin zostało przeszkolonych na specjalistycznych kursach.
Rolnicy zapoznali się z programem Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej.
Działalność Wojewódzkich Ośrodków Doradztwa Rolniczego została wreszcie uprawomocniona oczekiwaną od lat Ustawą. Decyzją Najwyższej Izby zredukowana została liczba Ośrodków do ilości województw.

     Zaczęło się w 1952 roku, kiedy to zorganizowano w Starym Polu Terenowy Zakład Naukowo-Badawczy podległy Centralnemu Instytutowi Rolniczemu a później Instytutowi Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa. Podstawowym celem nowo utworzonego zakładu było zagospodarowanie regionu Żuław. Prace koncentrowały się na opracowaniu naukowych podstaw do kompleksowego, rolniczego zagospodarowania Żuław oraz na wdrażaniu i upowszechnianiu osiągnięć nauki do praktyki rolniczej. Wiele prac doświadczalnych i wdrożeniowych prowadzono we własnym gospodarstwie rolnym na powierzchni ok. 80 ha. Okres ten zaowocował wieloma opracowaniami naukowymi i ich praktycznym zastosowaniem, co przyczyniło się do szybszego zagospodarowania Żuław po zniszczeniach wojennych.

    W 1956 roku Zakład Naukowo-Badawczy przemianowano na Rolniczy Rejonowy Zakład Doświadczalny, zmieniając też jego profil pracy z naukowo-badawczego na wdrożeniowo-upowszechnieniowy i szkoleniowy. Zwiększeniu uległ teren oddziaływania o rejon Powiśla, obejmując łącznie połowę ówczesnego województwa gdańskiego. W tym też okresie w ramach RZDR powołano Ośrodek Ćwiczebny dla służby rolnej oraz Terenowy Ośrodek Informacji Naukowej, Ekonomicznej i Technicznej, a następnie utworzono Dział inspektorów zakładowych i powiatowych doradztwa specjalistycznego. Działalność Zakładu skupiała się na pracach doświadczalno-wdrożeniowych, informacji rolniczej, szkoleniu kadry inżynieryjno-technicznej i rolników, doradztwie dla gromadzkich służb rolnych i rolników oraz na upowszechnianiu szeroko rozumianego postępu rolniczego. W tym też czasie następował rozwój i rozbudowa przyzakładowego gospodarstwa, którego powierzchnia wzrosła do ponad 500 ha. Wybudowano nową bazę administracyjno – szkoleniową i urządzono laboratorium chemiczne. Główne osiągnięcia tego okresu to postęp w upowszechnianiu nawożenia mineralnego oraz w chemicznym zwalczaniu chwastów, wprowadzenie plenniejszych odmian zbóż, racjonalne zagospodarowywanie użytków zielonych i wdrażanie nowych metod konserwacji pasz, podjęcie pracy hodowlanej – sprowadzono bydło rasy holenderskiej i owce rasy Texel.

  W 1975 roku, po reformie administracji, na bazie ówczesnego RRZD powołano Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego, który swym działaniem objął nowo powstałe województwo elbląskie. WOPR przejął praktycznie wszystkie zadania realizowane wcześniej przez Rolniczy Rejonowy Zakład Doświadczalny oraz przez Wojewódzki Ośrodek Rolniczego Szkolenia Kursowego. Zakres działalności został poszerzony o organizacje kursów kwalifikacyjnych i mistrzowskich oraz na prawo jazdy ciągnikowe, a w późniejszym okresie (od 1979 r.) zespołów przysposobienia rolniczego. W 1983 roku do WOPR przekazana została część gminnej służby rolnej, a wraz z nią i zadania dotyczące upowszechniania postępu, doradztwa rolniczego oraz szkoleń masowych rolników. W okresie funkcjonowania WOPR osiągnięty został znaczący postęp w technologiach roślinnych i zwierzęcych, co wpłynęło na znaczne zwiększenie wydajności. Do istotnych osiągnięć należy zaliczyć również przeszkolenie ponad 15000 rolników na kursach kwalifikacyjnych i mistrzowskich, w zespołach PR i na kursach ciągnikowych. Ostatnie lata funkcjonowania WOPR to wprowadzenie doradztwa problemowego, zoptymalizowanych technologii oraz rozwijanie informatyki rynkowej.

W 1991 roku WOPR został podzielony na część doradcza, którą przejął nowo utworzony Ośrodek Doradztwa Rolniczego i część produkcyjna, która pozostała w Gospodarstwie Rolnym. ODR przejmując zadania wdrożeniowe, upowszechnieniowe, doradcze i szkoleniowe, nadal im prorynkowy charakter. W tym czasie doradztwo przeszło ewolucje od technologicznego poprzez technologiczno-optymalizacyjne do ekonomiczno-finansowego i prawnego. Nastąpił znaczący rozwój informacji rynkowej. Kontynuowane są prace doświadczalne na powierzchni 34 ha gruntów użytecznych przez AWRSP. Rozwija się działalność laboratorium chemicznego, pracowni komputerowej i WGD oraz zaplecza dydaktyczno – hotelowego. Pojawiły się nowe kierunki w doradztwie, jak marketing, mała przedsiębiorczość, agroturystyka itp. Największym osiągnięciem ODR w jego krótkiej historii było, ze w sposób kreatywny oddziaływał na przemiany zachodzące na wsi i w rolnictwie. 48-letnia historia w służbie doradztwa rolniczego zapisana została praca wieluset osób, które oddały cala swoja wiedze i umiejętności dla dobra rolnictwa.
2 stycznia 1999 r. Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Starym Polu stał się Regionalnym Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich i wszedł w skład powołanego przez Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Krajowego Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich z siedzibą w Brwinowie k/Warszawy.

     Od momentu powstania województwa słupskiego na jego terenie doradztwo rolnicze prowadził WOPR Grzmiąca. Zarządzeniem nr 21/ RLS/78 z dnia 5 czerwca Wojewoda Słupski z dniem 1 lipca 1978 roku powołał do działalności Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego w Strzelinie.
W skład powołanego WOPR-u weszły:

• zakład Strzelino,
• 5 Rejonowych Zespołów Doradztwa Rolniczego,
• 2 Ośrodki Szkolenia Kursowego w Karżniczce i Sławnie,
• 2 Gospodarstwa Rolne; w Strzelinie i Przylaskach.

Z dniem 1 lipca 1981 roku Gospodarstwo Rolne w Przylaskach przekazano Zespołowi Szkół Rolniczych w Sławnie.
Zgodnie z decyzją nr 44/81 Prezydium Rządu z dniem 24 sierpnia 1981 roku, w celu usprawnienia działalności oraz poprawy warunków pracy gminnej służby rolnej i służby doradczej WOPR, z dniem 1 lutego 1982 roku, część gminnej służby rolnej przekazano do WOPR. Łącznie do pracy w WOPR przeszły 82 osoby. Po przyjęciu części gminnej służby rolnej, zwiększono liczbę Rejonowych Zespołów Doradztwa Rolniczego z pięciu do siedmiu.
Przejście z gospodarki centralnie kierowanej do rynkowej pociągnęło zmiany organizacyjne w doradztwie rolniczym:

• W latach 1990 i 1991 dokonano zwolnień grupowych, w wyniku czego zwolniono z pracy około 170 osób.
• Z dniem 1 lipca 1990 roku przekazano gospodarstwo rolne w Strzelinie do zasobów AWRSP.
• Na mocy zarządzenia Wojewody Słupskiego nr 58/90 z dnia 31 grudnia 1990 roku w miejsce Wojewódzkiego Ośrodka Postępu Rolniczego powołano Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Strzelinie. Jednocześnie zlikwidowano RZDR w Przechlewie.
• W ramach uspołecznienia doradztwa z dniem 1 stycznia 1991 roku, Wojewoda Słupski powołał Społeczną Radę Doradztwa Rolniczego.

Z dniem 1 czerwca 1998 roku w ramach „pilotażu” nadzór merytoryczny nad działalnością ODR, Wojewoda Słupski przekazał Słupskiej Izbie Rolniczej.
Z chwilą reformy administracji państwowej 1 stycznia 1999 roku ODR znalazł się w granicach województwa pomorskiego. Na mocy decyzji nr 40/99 Wojewody Pomorskiego z dnia 15 III 1999 utworzono Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku Oddział w Strzelinie.

Doradztwo w XXV-leciu

Wdrożenia i upowszechnienia
W pierwszym okresie działalności przed przejęciem części gminnej służby rolnej, prace wdrożeniowe związane były głównie z wdrożeniem osiągnięć nauki do praktyki rolniczej. Nowości tematyczne proponowane przez placówki naukowo-badawcze i akademie rolnicze sprawdzono w sieci gospodarstw wdrożeniowych (po 2 w gminie).
Tematyka dotyczyła głównie nowych odmian poszczególnych gatunków roślin, żywienia zwierząt w oparciu o własne pasze gospodarskie i odpady z przemysłu spożywczego (ryby, młóto, wywar, serwatka itp.). Natomiast wyniki wdrożeń upowszechniane były w gospodarstwach rolnych przez gminną służbę rolną, w ramach realizacji „planów dpk” (demonstracji, pokazów i konkursów).
Po przyjęciu części gminnej służby rolnej, tematyka wdrożeń uległa pewnym zmianom. W produkcji roślinnej wprowadzono nowoczesne technologie uprawy zbóż, rzepaku i ziemniaków oraz wysokobiałkowe rośliny strączkowe.
W produkcji zwierzęcej wprowadzono kompleksowe technologie produkcji żywca wieprzowego i wołowego oraz mleka i wełny, powiązane z organizacją bazy paszowej. Wiele miejsca poświęcono tematyce związanej z wiejskim gospodarstwem domowym (żywieniem rodziny, urządzaniem domu, organizacją ogrodów warzywnych i kwiatowych oraz estetyzacją obejścia).
Wprowadzono także tematykę rybacką zmierzającą do rozwoju produkcji ryb poprzez wykorzystanie małych zbiorników wodnych. Upowszechnienia natomiast prowadzone były przez doradców terenowych (agronomów) w sieci 3000 gospodarstw przykładowych i objętych indywidualnym doradztwem.
Od początku lat dziewięćdziesiątych praca wdrożeniowo-upowszechnieniowa w wyniku zwolnień grupowych (zatrudnienie zmniejszyło się z 240 do 70 osób) oraz przejścia z gospodarki centralnie sterowanej do wolnorynkowej uległa zasadniczym przeobrażeniom. W zadaniach wdrożeniowych zaczęły dominować tematy zawierające czynnik ekonomiczny: niskonakładowe technologie produkcji, integrowane systemy produkcji rolniczej, rasy mięsne, mleczne, krzyżowanie towarowe i alternatywne źródła dochodu (agroturystyka, mała przedsiębiorczość, łowiska specjalne, itp.). W zakresie upowszechniania zrezygnowano z doradztwa indywidualnego na rzecz doradztwa grupowego i masowego. Doradcy terenowi (31 osób) rozpoczęli pracę wg przyjętych specjalizacji, obejmując swym zasięgiem teren całego „Regionu”, prowadząc doradztwo grupowe w oparciu o prowadzone demonstracje, pokazy i szkolenia, zmierzające w sposób szczególny do poprawy jakości i ochrony środowiska. Zadania wdrożeniowo-upowszechnieniowe prowadzone były przy ścisłym współudziale z gospodarstwami wdrożeniowymi, przykładowymi lub objętymi bezpośrednim doradztwem.

Ekonomika i Marketing
W początkowym okresie działalność ekonomiczna w ODR skupiała się głównie na uświadamianiu rolnikom konieczności prowadzenia zapisów finansowych i wskazywaniu najtańszych źródeł zaopatrzenia w środki do produkcji rolniczej. „Raczkująca” rachunkowość rolnicza oparta była na prowadzeniu książek Maciołka i Baz Danych, które bez techniki komputerowej były bardzo trudne do opracowań zbiorczych oraz analiz ekonomicznych.
W 1993 roku ATR w Bydgoszczy opracowała pierwszą wersję książki rachunkowości rolnej, która przy wykorzystaniu komputerów pozwoliła na opracowanie analiz z gospodarstw. Od tego roku coraz to nowsza, ulepszona wersja tego programu tworzyła możliwość robienia zestawień porównawczych i analizy gospodarstw prowadzących zapisy rachunkowe.
W 1997 roku obowiązkowo rachunkowość rolną prowadziło 140 rolników, którzy zaciągnęli kredyt z linii „Młody Rolnik”. W roku 1998 – liczba rolników zwiększyła się do 280.
Z chwilą przemian ustrojowych w kraju, zmienił się również zakres działalności ekonomicznej. Doradcy przeszli cykl szkoleń, które nauczyły ich opracowywania planów przedsięwzięć oraz ich analizowania. Poza tym wolny rynek wymusił przeszkolenie doradców z zakresu poznania zasad i funkcjonowania wolnego rynku i marketingu.
Ta nowa forma doradcza została przypisana do działu Ekonomiki. Od tego czasu rozpoczęła się prawdziwa praca doradcza z tych dwóch dziedzin rolnictwa. W każdym rejonie działania koordynatorem jest ekonomista. Doradztwo ekonomiczne oparte jest głównie o rozeznanie rynku (gdzie sprzedać, za ile, kontrakty – szukanie luki w rynku) oraz analizie ekonomicznych wyników działalności różnych kierunków produkcji.
Dział Ekonomiki cyklicznie opracowuje i wydaje kalkulacje rolnicze z zakresu kosztów produktów roślinnych i zwierzęcych.
Z chwilą rozpoczęcia działalności Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na doradców spadł jeszcze jeden obowiązek – opracowywania i opiniowania planów przedsięwzięcia oraz doradztwa, z jakiej linii kredytowej najlepiej uzyskać kredyt.
W związku z uruchomieniem w lipcu 2002 roku programu operacyjnego SAPARD, mającego na celu przygotowanie polskiego rolnictwa do integracji z Unią Europejską, ekonomiści zajmowali się działaniem 2 dotyczącym inwestycji w gospodarstwach rolnych. Specjaliści pomagają rolnikom w przygotowaniu biznes planów oraz wniosków o środki pomocowe z tego programu. Od momentu akcesji specjaliści przygotowują wnioski dla rolników z Sektorowego Programu Operacyjnego i Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Każde doradztwo ekonomiczne oparte jest na rozeznaniu rynku, czyli marketingu. Głównym zadaniem marketingowców jest uświadomienie rolnikom o konieczności zawiązywania grup producenckich, prowadzeniu doradztwa w zakresie prawnym w tej dziedzinie oraz wskazywaniu dróg działania. Polskie rolnictwo musi być zmodernizowane i zrestrukturyzowane w przeciwnym razie nie podoła konkurencyjności rolnictwa w Unii Europejskiej. Szansą dla naszych rolników w przystosowaniu się do warunków gospodarki rynkowej są procesy integracyjne. Stąd też w połowie lat 90-tych Ośrodek nasz zapoczątkował proces organizacji i tworzenia grup producenckich poprzez cykl specjalistycznych szkoleń z dziedziny marketingu grupowego.
Efektem podjętych działań szkoleniowych jest zorganizowanie się rolników w 19 grup producentów rolnych. Powstałe grupy zrzeszają 797 rolników. Trzy grupy zostały zarejestrowane przez Wojewodę Pomorskiego w rejestrze grup producentów rolnych.

Wydawnictwa i informacja
Działalność informacyjno-wydawnicza naszego Ośrodka wspiera pracę innych dziedzin w kierunku zintensyfikowania produkcji rolnej i dotarcia do szerokiej praktyki rolniczej. W początkowym okresie pracy Ośrodka Doradztwa Rolniczego, zadania realizowano poprzez rozpowszechnianie wyników uzyskanych z prowadzonych wdrożeń, zaleceń rolniczych w formie broszur, ulotek, instrukcji oraz materiałów szkoleniowych i instruktażowych.
W tematyce wymienionych form wydawniczych uwzględniano nowoczesną uprawę i hodowlę roślin, produkcję pasz, ich konserwację i skarmianie, chów i hodowlę zwierząt, ekonomikę i organizację produkcji oraz mechanizację u budownictwo rolnicze.
Dostosowanie gospodarstw do wymagań gospodarki rynkowej zmieniło zapotrzebowanie rolników na informację i wydawnictwo. Lata dziewięćdziesiąte, to istotne zmiany w małej poligrafii naszego Ośrodka.
Dział Wydawnictw został wyposażony w wysokiej klasy sprzęt komputerowy z profesjonalnym oprogramowaniem do składu tekstu. Od 1 stycznia 1992 roku rozpoczęto prace nad miesięcznikiem pn. „Poradnik Rolnika Słupskiego”.
Pierwszy jego numer wydano w lutym 1992 roku, zawierał 20 stron a jego nakład zamykał się 1000 egzemplarzy. Na przestrzeni lat Poradnik rozrósł się do czterdziestostronicowego czasopisma o nakładzie 1750 egzemplarzy.
Po wprowadzeniu reformy administracyjnej kraju, kiedy to nasz Ośrodek przekształcono w gdański oddział – zmieniła się nazwa naszego czasopisma na Pomorski Poradnik Rolniczy. Ostatecznie miesięcznik nasz wydawaliśmy pn. Poradnik Rolnika Pomorskiego.
W miesięczniku zamieszczane są aktualne informacje i zalecenia z zakresu: ekonomiki, restrukturyzacji, agrotechniki, zootechniki, prawa, wgd, oświaty oraz artykuły sponsorowane, reklamy i ogłoszenia.
Autorami zamieszczanych artykułów są głównie specjaliści naszego Ośrodka. Nasz miesięcznik stał się poszukiwanym, aktualnym i fachowym informatorem dla rolników, producentów, szkół rolniczych, służb rolnych i instytucji związanych z rolnictwem.
Integralną częścią Poradnika Rolnika Pomorskiego jest kilkustronicowy dodatek pn. „Co, gdzie, za ile ?” zawierający aktualne ceny rynkowe produktów rolnych, środków produkcji rolnej oraz usług.
Bardzo ważną pozycję wydawniczą stanowią ulotki i broszury z zakresu produkcji roślinnej, zwierzęcej, ekologii, ekonomiki, grup marketingowych, wspólnotowej polityki rolnej, integracji Polski z Unią Europejską, rybactwa, wgd, oświaty, agroturystyki. Wydawane są one zgodnie z zapotrzebowaniem. Poza prowadzeniem własnej działalności wydawniczej Ośrodek nasz zajmuje się kolportowaniem wydawnictw innych jednostek rolniczych. Bardzo ważną rolę w działalności informacyjno-wydawniczej spełnia prowadzona w strzelińskim Ośrodku biblioteka i czytelnictwo pracy rolniczej.
W naszych zbiorach znajdują się biuletyny, informatory, broszury i ulotki, które wydawane są przez placówki naukowe i instytucje rolnicze. Biblioteka jest udostępniona pracowników ODR oraz czytelnikom indywidualnym zainteresowanym tematyką rolniczą.

Rozwój informacji rynkowej
W gospodarce rynkowej racjonalne prowadzenie firmy (gospodarstwa rodzinnego, zakładu przetwórczego) wymaga nie tylko znajomości zagadnień techniki i technologii. Na wolnym rynku umiejętność sprzedaży i zakupu po korzystnych cenach jest równie ważna, jak uzyskiwanie dobrych wyników produkcyjnych. Decyzje będą trafniejsze, gdy będziemy dysponować odpowiednią informacją o popycie, podaży i cenach u różnych kontrahentów. Informacje tego typu dotyczą zarówno rynku lokalnego tzn. będącego w bezpośrednim sąsiedztwie zainteresowanego uzyskaniem tych danych, jak i rynku regionalnego. Aby sprostać tym zadaniom należało stworzyć system informacji rynkowej.
W 1994 roku Ośrodek Doradztwa w Strzelinie, jako jeden z pierwszych, stworzył własny nowoczesny system informacji rynkowej. Program NOTOWANIA, będący podstawą systemu, a tworzony i stale udoskonalany przy współpracy z pracownikami naszego Ośrodka, bardzo szybko zyskał uznanie innych Ośrodków, co zaowocowało rozszerzeniem systemu na prawie wszystkie Ośrodki w kraju. Nasz system stał się zalążkiem Ogólnopolskiego Systemu Informacji Rynkowej. Umożliwił wszystkim użytkownikom systemu nie tylko stały dostęp do informacji cenowej, ale również do wszelkiego typu ofert kupna-sprzedaży. W bazie znajdują się również oferty z giełd towarowych, oferty gotówkowej, jak i bezgotówkowej wymiany usług, informacje o zasiewach, plonach, pogłowiu zwierząt, prognozy rynkowe, informacje ekonomiczne, technologiczne i wiele innych przydatnych informacji.
Informacja rynkowa powinna być dostępna dla szerokiej rzeszy odbiorców. W związku z tym najważniejsze informacje są co dwa tygodnie przekazywane i publikowane na łamach lokalnej gazety „Głos Pomorza”, a raz w miesiącu w dodatku naszego Poradnika „Co, gdzie, za ile?”. W pierwszych dniach lipca 1998 roku został uruchomiony serwer internetowy, który umożliwia dostęp doradców do informacji z całego świata.

Inne kierunki działalności
Ważnym ogniwem działalności informacyjnej są wystawy rolnicze obrazujące osiągnięcia rolnictwa słupskiego w tym przodującej praktyki oraz imprezy promocyjno-handlowe.
W pierwszych latach działalności naszego Ośrodka corocznie organizowane były „Dni Otwartych Drzwi”. Podczas imprez organizowano wystawy oraz pokazy pracy maszyn rolniczych, poletek doświadczalnych, pokazy żywieniowe połączone z degustacją i występami zespołów ludowych. Z czasem „DOD” przekształciły się w dwudniową imprezę promocyjno-handlową, którą nazwaliśmy „Agro-Targi”. Po raz pierwszy imprezę tego typu zorganizowaliśmy w czerwcu 1992 roku. Dzisiaj impreza ta weszła na stałe do kalendarza imprez naszego Ośrodka i cieszy się ogromną popularnością wśród gości odwiedzających nasze targi, a przede wszystkich wśród wystawców. W każdych Agro-Targach bierze udział ponad 100 firm produkujących na rzecz rolnictwa.
Od 1993 roku wiosną i jesienią organizowane są również Targi Ogrodnicze, na których liczni wystawcy oferują rolnikom i działkowiczom drzewa i krzewy owocowe, krzewy ozdobne, kwiaty, byliny, cebulki kwiatowe, sprzęt ogrodniczy oraz środki ochrony roślin. Od roku 2001 organizujemy dodatkowe targi w połowie maja pod nazwą Targi Kwiatowe „Majówka w Strzelinie”, która cieszy się dużą popularnością i renomą.
Każdej imprezie towarzyszą kiermasze książek, wystawy wyrobów wikliniarskich, suchych bukietów, prac szydełkowych i hafciarskich, a także stroików świątecznych.
Przejażdżki konne, przejażdżki na wielbłądach, pokaz strusi, ptaków ozdobnych, występy zespołów muzycznych i zespołów ludowych, a także pieczenie kiełbasek i atrakcje dla najmłodszych to nieodzowne elementy naszych imprez.
Znaczną pozycję w doradztwie zajmowały i zajmują konkursy, których nasz Ośrodek jest organizatorem lub współorganizatorem. Te w których rolnicy naszego regionu chętnie biorą udział to: „Agro-Liga”, „Złota Wiecha”, „Żyjmy Ładniej”, „Zielone Lato”, „Olimpiada Młodych Producentów Rolnych”, jak również konkurs „Na Najbezpieczniejsze Gospodarstwo Rolne”.

Pozaszkolna Oświata Rolnicza
W minionym 25-leciu, w działalności naszego Ośrodka ważnym elementem była działalność szkoleniowa, która miała na celu zdobycie, uzupełnienie i pogłębienie wiedzy zawodowej pracowników rolnictwa, producentów rolnych, kadry doradczej oraz młodzieży mieszkającej na obszarach wiejskich. W ostatnich latach odbiorcami działalności szkoleniowej stali się także bezrobotni mieszkańcy wsi, byli pracownicy pgr i innych rolnych gospodarstw uspołecznionych oraz młodzież szkolna zrzeszona w klubach 4H.
Działalność szkoleniowa prowadzona jest w formie kursów, konferencji, seminariów i różnego rodzaju szkoleń we własnym ośrodku szkoleniowym, siedzibach rejonów, w terenowych punktach konsultacyjnych na wsiach i zakładach pracy.
Działalność w zakresie Pozaszkolnej Oświaty Rolniczej w regionie słupskim w 25-leciu można podzielić na kilka etapów:
Pierwszy etap – to masowe zdobywanie kwalifikacji. W tym okresie, podstawą pracy oświatowej było szkolenie na różnego rodzaju kursach i innych formach oświatowych, celem których było zdobycie określonych kwalifikacji. Uczestnikami szkoleń byli głównie rolnicy, pracownicy rolni, kadra inżynieryjno-techniczna instytucji obsługujących rolnictwo, w tym kadra doradcza oraz młodzież wiejska nie kontynuująca nauki po szkole podstawowej. Szkolenia odbywały się głównie w Ośrodku Szkolenia Kursowego w Karżniczce oraz Ośrodku Szkolenia Młodego Rolnika w Sławnie, w Szkołach Rolniczych i Podstawowych na wsiach i terenowych punktach konsultacyjnych. Wykładowcami byli głównie pracownicy doradztwa oraz nauczyciele szkół rolniczych i pracownicy instytucji branżowych.
Główne formy realizowane w tym okresie to: kursy przygotowujące do zdawania egzaminu na tytuły kwalifikacyjne, tzw. kursy kwalifikacyjne, kursy traktorzystów, kursy mechanizacyjne (kombajnistów, operatorów maszyn rolniczych, itp.), kursy chemizacyjne i bhp, zespoły przysposobienia rolniczego, seminaria i kursokonferencje dla kadry inżynieryjno-technicznej, samokształcenia kierowane dla kadry doradczej, szkolenia specjalistyczne i wiejskie dla rolników i kobiet wiejskich, różnego rodzaju współzawodnictwo producentów rolnych.
Etap drugi działalności szkoleniowej związany jest z przeobrażeniami ekonomiczno-społecznymi w naszym kraju. Zniesiony wymóg posiadania kwalifikacji rolniczych spowodował zmniejszenie zapotrzebowania na szkolenia związane z posiadaniem kwalifikacji rolniczych. Wzrosło natomiast zapotrzebowanie na szkolenia w zakresie technologii produkcji rolnej oraz ekonomiki i marketingu produktów rolnych. W tym okresie w doskonaleniu zawodowym pracowników rolnictwa i rolników przeważały następujące tematy:
szkolenia z zakresu marketingu, ekonomika i organizacja gospodarstw oraz rachunkowość i finanse w gospodarstwie rolnym, przedsiębiorczość na obszarach wiejskich, nowoczesne technologie produkcji roślinnej i zwierzęcej, szkolenia z zakresu wiejskiego gospodarstwa domowego oraz propagowanie agroturystyki, jako dodatkowego źródła dochodu dla rodzin wiejskich, alternatywne źródła dochodu rolnika, kredytowanie rolnictwa, w dalszym ciągu istnieje bardzo duże zapotrzebowanie na szkolenia z zakresu chemizacji rolnictwa i bhp w rolnictwie.
Obok wcześniej wymienionych, tematyka doskonalenia zawodowego związana była ze staraniami Polski do wstąpienia w struktury Unii Europejskiej, między innymi: modernizacja i restrukturyzacja rolnictwa, rolnictwo w procesie przystosowania do integracji z UE, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich, zwalczanie bezrobocia na wsi poprzez organizowanie kursów przyuczających do zawodów pozarolniczych, działalność giełd towarowych i rynków hurtowych, organizowanie zespołów producentów rolnych na wsi.

Charakteryzując działalność szkoleniową w 25-leciu, należy podkreślić współdziałanie z Zespołami Szkół Rolniczych w Człuchowie, Bytowie, Lęborku, Łodzierzy, Słupsku i Sławnie. Nauczyciele i uczniowie uczestniczyli w różnych formach doskonalenia zawodowego. Nauczyciele praktycznej nauki zawodu byli wykładowcami na szkoleniach. Współdziałano także w organizowaniu praktycznej nauki zawodu w gospodarstwach rolników indywidualnych.
W ostatnim dziesięcioleciu Ośrodek nasz aktywnie pracował z młodzieżą ze środowisk wiejskich. W czasie roku szkolne go pracownicy Ośrodka, specjalistki ds. wgd, doradcy, nauczyciele i liderzy – wolontariusze realizowali projekty edukacji z młodzieżą w ramach klubów 4H.

Natomiast w czasie wakacji, młodzież z klubów 4H ze środowisk wiejskich uczestniczyło w obozach szkoleniowo-wypoczynkowych. Na przestrzeni lat w naszym Ośrodku zorganizowano kilkadziesiąt turnusów, w których uczestniczyli dziewczęta i chłopcy z terenów wiejskich. Obozy, które miały na celu kreowanie liderów środowisk przebiegały pod hasłem – „Przywództwo – umiejętność na całe życie”.
Bazą do organizacji tej formy szkoleniowej jest Ośrodek Szkoleniowy w Strzelinie.